Στα πλαίσια του μαθήματος των Θρησκευτικών και της Ιστορίας οργανώσαμε εκπαιδευτική επίσκεψη στην Ιερά Μονή Αγίου Αθανασίου, στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου στον οποίο λειτουργεί και έκθεση με βυζαντινά εκκλησιαστικά κειμήλια και στο Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο Κολινδρού με τους μαθητές της Γ΄ και Δ΄ τάξης του σχολείου μας, σήμερα Δευτέρα 11 Μαΐου 2015.
Η επίσκεψη μας άρχισε θαυμάζοντας την ωραία διαδρομή Αιγίνιο ? Κολινδρός μέσα στην καταπράσινη φύση και συνεχίστηκε με την πανοραμική θέα που προσφέρει το Μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου καθώς είναι κτισμένο πάνω σε λόφο και μπορεί να δει κανείς μέχρι κάτω στη θάλασσα.
Αφού χτυπήσαμε το κουδούνι, μας άνοιξε μια ευγενική και καλόκαρδη μοναχή που μας ξενάγησε στο χώρο. Το μοναστήρι ήταν πράγματι ένα συγκρότημα κτιρίων με το ναό του Αγίου Αθανασίου στο κέντρο. Αριστερά λειτουργεί μια έκθεση με τα δημιουργήματα των μοναχών και δεξιά το αρχονταρίκι έτοιμο να φιλοξενήσει τους επισκέπτες όπως εμάς. Πίσω και αριστερά από το ναό βρισκόταν οι πτέρυγες με τα κελιά των μοναχών. Παρατηρήσαμε ότι όλα ήταν σε τάξη και μοσχοβολούσαν καθαριότητα!
Η ηρεμία του χώρου αντανακλούσε και στο πρόσωπο της μοναχής που τόσο πρόσχαρα μας δέχτηκε. Στην αρχή μας ξενάγησε στο Ιερό ναό που είναι χτισμένος σε ρυθμό σταυροειδή με τρούλο, Αθωνικού τύπου. Πράγματι μόλις μπήκαμε στο ναό διαπιστώσαμε το σταυροειδή σχήμα του και είδαμε τον τρούλο. Το τέμπλο ήταν ξυλόγλυπτο και μας έκανε εντύπωση που είχε εκτός από τις εικόνες και ξυλόγλυπτες παραστάσεις επάνω. Παρατηρήσαμε επίσης ότι δεν είχε ψαλτήρια αλλά αριστερά και δεξιά υπήρχε ένας ημικυκλικός χώρος όπου ψέλνουν οι μοναχές και λέγεται χορός. Επίσης μας έκανε μεγάλη εντύπωση ο τεράστιος πολυέλαιος που εσωτερικά είχε τους προφήτες αλλά εξωτερικά εικονιζόταν οι δώδεκα Απόστολοι και μας είπε η αδελφή ότι όταν στη θεία λειτουργία λένε τα χερουβείμ, μια μοναχή κουνάει τον πολυέλαιο πέρα – δώθε και αυτό συμβολίζει τον πανηγυρισμό των Αγγέλων.
Στην εκκλησία αυτή υπάρχουν και δυο παρεκκλήσια. Το ένα, στα δεξιά είναι αφιερωμένο στον Άγιο Παντελεήμονα και στα αριστερά είναι αφιερωμένο στην Παναγία την Γοργοϋπηκόου που η εικόνα της είναι πιστό αντίγραφο από αυτή που βρίσκεται στο Άγιο Όρος στη μονή Δοχειαρίου και είναι θαυματουργή. Το πανηγύρι της Παναγιάς είναι στις 1 Οκτωβρίου και τότε τελείται λιτάνευση της εικόνας. Εκτός όμως από την Παναγία την Γοργοϋπηκόο στο ναό υπάρχει και η εικόνα της Παναγίας της Μεσίτριας και της Παναγίας του Άξιον Εστί που προστατεύουν το μοναστήρι.
Αρχικά το μοναστήρι ήταν ανδρών και χρονολογείται περίπου πριν το 1900, αλλά στα χρόνια της τουρκοκρατίας και κυρίως μετά το 1900 άρχισε να εγκαταλείπεται καθώς άλλοι μοναχοί σφάχτηκαν από τους Τούρκους, άλλοι έφυγαν στο Άγιον Όρος να γλιτώσουν και άλλοι ήταν γέροντες και πέθαναν. Έτσι με το πέρασμα των χρόνων το μοναστήρι καταστράφηκε και έμεινε μόνο ο μικρός ναός που κι αυτόν τον γκρέμισαν αργότερα οι ίδιοι οι Κολινδρινοί για να φτιάξουν ένα εξωκκλήσι. Αργότερα το 1987 χτίστηκε και πάλι μια πτέρυγα κελιών και εδώ εγκαταστάθηκαν οι πρώτες 3-4 μοναχές. Στη συνέχεια γκρέμισαν το εξωκκλήσι για να χτίσουν οι μοναχές ένα μεγάλο ναό, αυτό που επισκεφτήκαμε σήμερα εμείς, και που τους ήταν απαραίτητος για τη λειτουργία του μοναστηριού. Έτσι το 2004 έγινε το άνοιγμα των θυρών του ναού και το 2007 τα εγκαίνια του. Σήμερα ο ναός έχει εξοπλιστεί με ένα μοναδικό ξυλόγλυπτο τέμπλο αλλά δεν έχουν αγιογραφηθεί οι τοίχοι του ακόμη. Ο ναός μας εντυπωσίασε αλλά πιο πολύ το ότι είδαμε μια μοναχή μπροστά στην εικόνα της Παναγίας της Γοργοϋπηκόου να προσεύχεται όλο το πρωί όπως μας είπε η μοναχή που μας ξεναγούσε, όχι μόνο για τον εαυτό της αλλά για όλο τον κόσμο και κυρίως γι΄ αυτούς που έρχονται στο μοναστήρι με κάποιο πρόβλημα και ζητάνε τη βοήθεια της Παναγίας.
Έπειτα πήγαμε στο αρχονταρίκι όπου οι μοναχές μας περίμεναν και είχαν ετοιμάσει κεράσματα για όλους τους μαθητές μας και δροσερό νεράκι. Εδώ η μοναχή μας μίλησε για τον Άγιο στον οποίο είναι αφιερωμένο το μοναστήρι, δηλαδή για τον Άγιο Αθανάσιο και τη ζωή του. Στη συνέχεια μας περιέγραψε την καθημερινή τους ζωή στο μοναστήρι. Σ? όλους έκανε εντύπωση ότι οι μοναχές κάθε μέρα ξυπνάνε στις 3:30πμ για την πρωινή προσευχή τους στο κελί, μετά την κοινή προσευχή στο ναό (μεσονύκτιο, όρθρο και θεια λειτουργία αν υπάρχει παπάς) και μετά στις 7:00πμ φαγητό όπως το μεσημεριανό. Έπειτα ασχολούνται με το διακόνημα δηλαδή τις εργασίες της ημέρας και μάθαμε ότι κάθε μοναχή έχει το δικό της διακόνημα, άλλη το σκάψιμο στον κήπο, άλλη το μαγείρεμα κ.α. Το μεσημέρι ξεκούραση στο κελί και στις 16:00μμ βραδινό φαγητό, μετά συνεχίζουν το διακόνημα και στις 18:30μμ ο εσπερινός και η βραδινή προσευχή. Στις 22:00μμ όλες οι μοναχές κοιμούνται γιατί την επόμενη μέρα έχουν να ξυπνήσουν πάλι νωρίς. Αυτή είναι η ζωή τους απλή αλλά γεμάτη αγάπη για το Θεό.
Η συζήτηση με τη μοναχή είχε μεγάλο ενδιαφέρον και οι μαθητές μας έκαναν πολλές ερωτήσεις. Φεύγοντας όμως από το μοναστήρι αφού ευχαριστήσαμε τη μοναχή για τη φιλοξενία της υποσχεθήκαμε ότι θα ξαναέρθουμε στο πανηγύρι της Παναγίας της Γοργοϋπηκόου.
Το ταξίδι μας όμως δεν τελείωσε εδώ, συνεχίσαμε για τον Κολινδρό όπου μας περίμενε ο κ. Χλεμές Δημήτριος, Διευθυντής του 2ου Δημοτικού Σχολείου Κολινδρού για να μας ξεναγήσει στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου και το Λαογραφικό Μουσείο.
Πηγαίνοντας προς την πλατεία του χωριού παρατηρήσαμε τα στενά σοκάκια του και την μακεδονική αρχιτεκτονική των σπιτιών που τα περισσότερα ήταν αρχοντικά καθώς ο Κολινδρός ήταν αστικός Δήμος, όπως μας ενημέρωσε. Ο ιερός ναός του Αγίου Γεωργίου είναι από τους πιο παλιούς ναούς του Κολινδρού χτισμένος το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα και αποτελεί ένα κόσμημα για τους κατοίκους του καθώς ήταν και Μητροπολιτικός Ναός κατά την περίοδο της επανάστασης του Ολύμπου -1878. Αρχικά είδαμε μια ψηφιδωτή εικόνα του Αγίου που υπάρχει στην είσοδο του ναού αλλά είναι σχετικά πρόσφατη.
Μπαίνοντας όμως μέσα νιώσαμε κατάνυξη και δέος για το χώρο. Ο ναός είναι Βασιλικού ρυθμού χωρίς Νάρθηκα. Υπάρχει ένα υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο που συντηρήθηκε πρόσφατα και ένας μεγάλος επιβλητικός σταυρός πάνω από την ωραία πύλη.
Σηκώνοντας ψηλά το κεφάλι είδαμε το γυναικωνίτη που κάποτε είχε καφασωτό διαχωριστικό αλλά τώρα το έχουν αφαιρέσει.
Επίσης είδαμε και τον άμβωνα υπέροχα διακοσμημένο απ? όπου διάβαζε το ευαγγέλιο ο ιερέας και πάνω στο περιστέρι με τα ανοιγμένα φτερά στήριζε το ευαγγέλιο αλλά τώρα δεν χρησιμοποιείται πια.
Αφού μας έδωσε πολλά ιστορικά στοιχεία για τον ναό, ο κ. Χλεμές μας έδειξε μια αμφίπλευρη βυζαντινή εικόνα μεγάλης ιστορικής αξίας, στην οποία εικονίζεται από τη μια ο Χριστός κι από την άλλη πλευρά η Παναγία.
Τέλος μας ανέβασε στον γυναικωνίτη για να επισκεφτούμε μια έκθεση με βυζαντινά εκκλησιαστικά κειμήλια, όπως σταυρούς λιτάνευσης, δισκοπότηρα, αστερίσκους και μερικές εικόνες. Ο ναός ήταν πολύ όμορφος και τα μικρά του παράθυρα απ΄ τα οποία έμπαινε το φως του έδιναν μια άλλη αίσθηση που σε έκανε να θέλεις να προσευχηθείς. Εκείνο όμως που μας έκανε εντύπωση ήταν οι κολώνες που όπως μας είπε και μας έδειξε ήταν φτιαγμένες από ολόκληρους κορμούς δέντρων που τους επιχρίσανε και στη συνέχεια τους βάψανε.
Βγαίνοντας από το ναό είδαμε τα υλικά, πέτρα και ξύλο και τον τρόπο με τον οποίο ήταν χτισμένος ο ναός αλλά και τα σημάδια από την πρόσφατη συντήρηση του.
Στη συνέχεια αφού περπατήσαμε μέσα στα στενά καλντερίμια του Κολινδρού συναντήσαμε το ιστορικό κτίριο του 1ου Δημοτικού Σχολείου Κολινδρού με την επιβλητική του είσοδο και μετά το αρχοντικό του κ. Γαλατσόπουλου που το παραχώρησε στο Δήμο και μετατράπηκε σε Λαογραφικό Μουσείο που ονομάστηκε “Μακεδονικό Μουσείο Αλέξης Ζορμπάς”. Πρόκειται για ένα αρχοντικό στολίδι, με την χαρακτηριστική αρχιτεκτονική δομή της εποχής. Τα πολλά δωμάτια, οι κρυφοί όροφοι και τα πολλά παράθυρα μαρτυρούν την οικονομική ευρωστία των ιδιοκτητών. Συγκεκριμένα στο ισόγειο που έμοιαζε με εσωτερική αυλή με πλακόστρωτο ίσως να φιλοξενούσαν τα ζώα τους γι? αυτό άλλωστε και οι δυο πόρτες. Η μια μεγάλη για να μπαίνουν μέσα με τα άλογα και η άλλη μικρή για τους ανθρώπους. Επίσης εδώ υπήρχε και το κελάρι στο οποίο αποθήκευαν τα προϊόντα τους όπως το κρασί, το λάδι, το αλεύρι για την καλύτερη συντήρηση τους. Στον πάνω όροφο υπήρχαν οι κρεβατοκάμαρες, το σαλόνι, το καθιστικό, η τραπεζαρία και μια εξοπλισμένη πλήρες κουζίνα.
Σήμερα το αρχοντικό αυτό μετατράπηκε σε λαογραφικό Μουσείο και παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στο ισόγειο υπάρχουν πολλά εργαλεία και μηχανήματα που θυμίζουν τα παλιά επαγγέλματα, όπως του πεταλωτή, του τσαγκάρη, του κτηνοτρόφου, του γεωργού κ.α. ενώ στον όροφο τα δωμάτια είναι διακοσμημένα με έπιπλα, αντικείμενα και ρουχισμό της παλιάς εποχής. Πολλά από τα αντικείμενα που εκτίθενται οι μαθητές μας δεν τα γνώριζαν αν και δεν είναι τόσο παλιά κι αυτό γιατί η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας έχει εξαφανίσει αντικείμενα και μηχανήματα που χρησιμοποιούνταν για χρόνια. Τα παρατήρησαν όλα με σεβασμό ενώ λίγα αναγνωριστήκαν καθώς τα έχουν δει στα σπίτια των παππούδων τους. Η επίσκεψη μας αυτή είχε σκοπό να φέρει σε επαφή τους μαθητές μας με το παρελθόν και να τους δώσει να καταλάβουν πόσο γρήγορες ήταν οι εξελίξεις τα τελευταία πενήντα χρόνια στην κοινωνία μας και νομίζω τα καταφέραμε μια χαρά.
Στο τέλος της επίσκεψης μας στον Κολινδρό κάναμε και μια μικρή στάση στην πλατεία τους για ξεκούραση και παιχνίδι. Το μεσημέρι επιστρέψαμε στο σχολείο γεμάτοι όμορφες εικόνες, πολλές πληροφορίες και πολλούς προβληματισμούς επίσης!
Δεν πρέπει όμως να ξεχάσουμε να ευχαριστήσουμε την μοναχή που τόσο πρόσχαρα μας υποδέχτηκε στο μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου και τον κ. Χλεμέ που με πολύ ενδιαφέρον και αγάπη για τον τόπο του, τον Κολινδρό, μας ξενάγησε στα καλντερίμια, στον ναό και στο Μουσείο τους!